CỦ TỎI

TỎI (ĐẠI TOÁN) – "VỆ SĨ" TIM MẠCH & KHÁNG SINH TỰ NHIÊN

Nếu Gừng là "vua" làm ấm, thì Tỏi chính là "chiến binh" sát khuẩn mạnh nhất trong căn bếp. Một tép tỏi nhỏ bé nhưng chứa đựng cơ chế dược lý phức tạp đã được khoa học thế giới giải mã, đặc biệt là khả năng bảo vệ tim mạch và tiêu diệt vi khuẩn.

1. Hồ sơ dược liệu (theo GS. Đỗ Tất Lợi)

• Tên khoa học: Allium sativum L.

• Tên gọi khác: Đại toán.

• Tính vị: Vị cay, tính ôn (ấm), hơi có độc.

• Công dụng truyền thống: Tỏi có tác dụng mạnh nhất là sát trùng, giải độc, tiêu nhọt, trừ phong và hạ huyết áp. Đặc biệt dùng chữa lỵ (kiết lỵ) và cảm cúm rất hay.

2. Bí mật hoạt chất: Tại sao phải "đập dập"?

• Hoạt chất chính: Allicin (hợp chất lưu huỳnh).

• Cơ chế tác động: Bạn sẽ không tìm thấy Allicin trong củ tỏi nguyên vẹn. Chất này chỉ được sinh ra khi tế bào tỏi bị phá vỡ (đập dập, băm nhuyễn). Khi đó, enzyme Alliinase mới được giải phóng để biến tiền chất Alliin thành Allicin (chất kháng sinh mạnh).

• Lưu ý chế biến: Để tỏi đập dập ngoài không khí 10-15 phút trước khi nấu hoặc ăn sống. Thời gian "nghỉ" này giúp lượng Allicin đạt nồng độ cao nhất. Nếu nấu chín ngay hoặc để nguyên tép, dược tính sẽ giảm đi đáng kể.

3. Đối chiếu: Nam dược & khoa học hiện đại (Evidence-Based)

A. Trị cao huyết áp (Hạ áp)

• Cơ chế: Các hợp chất Polysulfides trong tỏi kích thích cơ thể sản sinh khí H2S và NO (Nitric Oxide). Hai chất này làm giãn nở mạch máu, giúp máu lưu thông dễ dàng hơn, từ đó hạ huyết áp tâm thu và tâm trương.

• Nguồn minh chứng:
  👉 [Tỏi làm giảm huyết áp ở người tăng huyết áp, điều hòa lipid huyết thanh và trạng thái oxy hóa] (https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4103721/)

B. "Kháng sinh" đường ruột (Trị lỵ, nhiễm khuẩn)

• Cơ chế: Allicin là kháng sinh thực vật phổ rộng, có khả năng tiêu diệt vi khuẩn Gram âm như Shigella (gây lỵ), E. coli và cả vi khuẩn Salmonella. Điều này xác thực hoàn toàn kinh nghiệm dùng nước tỏi chữa đi ngoài ra máu mũi (lỵ) của cụ Đỗ Tất Lợi.

• Nguồn minh chứng:
  👉 [Hoạt tính kháng khuẩn của tỏi (Allium sativum): Một đánh giá tổng quan] (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22293365/)

4. Bài thuốc tham khảo

(Dựa trên dữ liệu nguyên bản của GS. Đỗ Tất Lợi)

• Bài thuốc 1: Chữa lỵ (đi ngoài ra máu mũi) và lỵ amip

  • Thành phần: Tỏi tươi, nước sôi để nguội.

  • Cách dùng & liều lượng: Tỏi giã nát, ngâm với nước sôi để nguội (tỷ lệ 5% hoặc 10%) trong 1-2 giờ. Lọc lấy nước uống (hoặc thụt hậu môn). Liều dùng trung bình: 10-20g tỏi mỗi ngày, chia làm 3 lần uống.

• Bài thuốc 2: Chữa cao huyết áp

  • Thành phần: Tỏi già bóc vỏ, rượu trắng.

  • Cách dùng & liều lượng: Ngâm tỏi với rượu (làm Rượu tỏi). Ngày uống 20-50 giọt chia 2-3 lần.

5. Lưu ý an toàn

• Huyết áp: Theo GS. Đỗ Tất Lợi, nếu dùng quá liều quy định, huyết áp có thể tăng ngược lại thay vì giảm xuống.

• Dạ dày: Không ăn quá nhiều tỏi tươi khi bụng đói vì tính cay nóng gây xót ruột, thậm chí viêm niêm mạc dạ dày.

• Tương tác thuốc: Tỏi có tính làm loãng máu nhẹ, người đang uống thuốc chống đông máu (như Warfarin) hoặc chuẩn bị phẫu thuật cần hỏi ý kiến bác sĩ.