RAU SAM

RAU SAM (MÃ XỈ HIỆN) – "KHÁNG SINH" TỰ NHIÊN & KHO OMEGA-3 VÔ GIÁ

Ít ai biết loại rau mọng nước thường mọc hoang ở bờ ruộng này lại được y học phương Tây ca ngợi là "siêu thực phẩm" (Superfood). Rau sam không chỉ diệt khuẩn kiết lỵ mạnh mẽ mà còn chứa lượng axit béo Omega-3 cao hơn bất kỳ loại rau ăn lá nào.

1. Hồ sơ dược liệu (theo GS. Đỗ Tất Lợi)

• Tên khoa học: Portulaca oleracea L.

• Tên gọi khác: Mã xỉ hiện (rau răng ngựa).

• Tính vị: Vị chua, tính lạnh (hàn), không độc.

• Công dụng truyền thống: Rau sam được ví như "kháng sinh thực vật" trị các bệnh đường ruột. Công dụng chính là trị lỵ (kiết lỵ ra máu), sát trùng, chữa mụn nhọt lở loét và trừ giun kim.

2. Bí mật hoạt chất: Omega-3 & Noradrenaline

• Hoạt chất chính: Omega-3 (axit alpha-linolenic), Noradrenaline, Vitamin C và các Flavonoid.

• Cơ chế tác động:

  • Diệt khuẩn: Dịch chiết rau sam có khả năng ức chế mạnh các vi khuẩn gây bệnh lỵ như Shigella, Salmonella và E. coli.

  • Co mạch: Chất Noradrenaline trong rau sam có tác dụng co mạch máu, giúp cầm máu và làm xẹp các búi trĩ hoặc mụn nhọt sưng tấy.

• Lưu ý chế biến: Rau sam tính rất lạnh và có độ nhớt. Để trị lỵ, nên sắc đặc hoặc giã tươi lấy nước cốt uống. Không nên nấu quá nhừ sẽ mất vitamin C.

3. Đối chiếu: Nam dược & khoa học hiện đại (Evidence-Based)

A. Trị kiết lỵ, tiêu chảy (Kháng khuẩn đường ruột)

• Cơ chế: Các nghiên cứu in vitro khẳng định chiết xuất Portulaca oleracea có phổ kháng khuẩn rộng, đặc biệt hiệu quả trên các chủng vi khuẩn Gram âm gây bệnh đường ruột. Cơ chế này xác thực hoàn toàn kinh nghiệm dùng rau sam trị "đi ngoài ra máu mũi" của dân gian.

• Nguồn minh chứng:
  👉 [Hoạt tính kháng khuẩn của chiết xuất Portulaca oleracea chống lại vi khuẩn đa kháng thuốc] (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6165467/)

B. Chống viêm, Bảo vệ thần kinh (Nhờ Omega-3)

• Cơ chế: Rau sam là một trong những nguồn thực vật giàu axit béo Omega-3 nhất. Omega-3 là chất chống viêm tự nhiên, tốt cho tim mạch và phát triển não bộ. Việc ăn rau sam giúp giảm các chỉ số viêm trong cơ thể.

• Nguồn minh chứng:
  👉 [Portulaca oleracea L.: Một đánh giá về dược lý thực vật và tính chất dược lý (Omega-3)] (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3934766/)

4. Bài thuốc tham khảo

(Dựa trên dữ liệu nguyên bản của GS. Đỗ Tất Lợi)

• Bài thuốc 1: Chữa kiết lỵ (đau bụng, đi ngoài nhiều lần, phân có máu)

  • Thành phần: Rau sam tươi 250g (hoặc 50g khô), Cỏ nhọ nồi (nếu ra máu nhiều).

  • Cách dùng & liều lượng: Giã nát rau sam tươi, vắt lấy nước cốt uống. Hoặc sắc với nước uống ngày 3-4 lần. Nếu lỵ ra máu thì phối hợp sắc cùng cỏ nhọ nồi.

• Bài thuốc 2: Chữa giun kim (Tẩy giun)

  • Thành phần: Rau sam tươi (một nắm to).

  • Cách dùng & liều lượng: Sắc lấy nước đặc. Uống vào buổi tối trước khi đi ngủ, sau đó nhịn ăn đến sáng hôm sau. Uống liền 3-4 ngày sẽ thấy giun bị đẩy ra ngoài.

• Bài thuốc 3: Chữa mụn nhọt, sưng đau

  • Thành phần: Rau sam tươi.

  • Cách dùng & liều lượng: Giã nát đắp lên mụn nhọt, đinh râu. Tác dụng tiêu sưng, hút mủ rất nhanh.

5. Lưu ý an toàn

• Phụ nữ mang thai: Rau sam có tính hàn và kích thích tử cung co bóp (trừ giun), nên phụ nữ mang thai (đặc biệt là 3 tháng đầu hoặc người có tỳ vị hư hàn) tuyệt đối không nên ăn nhiều để tránh sảy thai.

• Sỏi thận: Rau sam chứa nhiều Oxalate, người bị sỏi thận nên hạn chế ăn.