CÂY HÀNH

HÀNH (THÔNG BẠCH) – "SỨ GIẢ" GIẢI CẢM & AN THAI

Chúng ta thường chỉ coi hành là gia vị nêm nếm cho đẹp mắt. Nhưng trong Đông y, phần củ trắng của cây hành (gọi là Thông bạch) lại là một vị thuốc cấp cứu cảm lạnh và động thai cực kỳ hiệu quả. Hành giúp "thông khí", làm cho mọi tắc nghẽn trong cơ thể được giải tỏa.

1. Hồ sơ dược liệu (theo GS. Đỗ Tất Lợi)

Tên khoa học: Allium fistulosum L.

Tên gọi khác: Thông bạch (phần củ trắng của cây hành).

Tính vị: Vị cay, tính bình (không quá nóng, không quá lạnh), không độc.

Công dụng truyền thống: Hành có tác dụng thông khí, hoạt huyết, làm ra mồ hôi (phát hãn) để giải cảm, lợi tiểu và đặc biệt là dùng để an thai (chữa động thai).

2. Bí mật hoạt chất: Tinh dầu diệt khuẩn & Quercetin

Hoạt chất chính: Tinh dầu (chứa Allicin giống tỏi nhưng ít hơn), Axit malic và Quercetin (một chất chống oxy hóa mạnh).

Cơ chế tác động:

• • Tinh dầu hành có tính bay hơi mạnh, giúp kích thích tuyến mồ hôi hoạt động để hạ sốt, thải độc.

  • Chất kháng sinh thực vật (Fitoncidi) trong hành giúp tiêu diệt vi khuẩn đường hô hấp.

Lưu ý chế biến: Tinh dầu hành rất dễ bay hơi. Khi nấu cháo giải cảm, nên tắt bếp rồi mới cho hành vào, đảo sơ và ăn ngay (không nấu hành quá lâu trên lửa).

3. Đối chiếu: Nam dược & khoa học hiện đại (Evidence-Based)

A. Giải cảm cúm, tăng cường miễn dịch

Cơ chế: Chiết xuất từ Allium fistulosum được chứng minh có khả năng điều biến miễn dịch và kháng virus cúm (Influenza A). Nó kích thích hoạt động của các tế bào tiêu diệt tự nhiên (NK cells) trong cơ thể.

Nguồn minh chứng:
👉 [Hoạt động điều biến miễn dịch của chiết xuất hành (Allium fistulosum) và tác dụng kháng virus cúm A] (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22971842/)

B. Kháng khuẩn, chữa mụn nhọt

Cơ chế: Các hợp chất lưu huỳnh hữu cơ trong hành có khả năng ức chế sự phát triển của nấm và vi khuẩn gây bệnh ngoài da. Điều này giải thích cho bài thuốc đắp hành lên mụn nhọt để tiêu viêm.

Nguồn minh chứng:
👉 [Thành phần hóa học và hoạt tính kháng khuẩn của tinh dầu từ các loài Allium] (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S030881461401633X)

4. Bài thuốc tham khảo

(Dựa trên dữ liệu nguyên bản của GS. Đỗ Tất Lợi)

• Bài thuốc 1: Chữa cảm mạo, đầu nhức, mũi ngạt (Bài cháo giải cảm)

Thành phần: Hành 30g, Đạm đậu xị (đậu đen lên men) 15g, Gừng tươi 10g, Chè hương (trà khô) 10g.

Cách dùng & liều lượng: Nấu các vị trên với 300ml nước cho sôi, uống khi còn nóng. Sau đó nằm đắp chăn cho ra mồ hôi để giải cảm.

• Bài thuốc 2: Chữa động thai (ra huyết khi mang thai)

Thành phần: Hành tươi 60g (nên dùng cả rễ và củ trắng).

Cách dùng & liều lượng: Thêm một bát nước, sắc kỹ, lọc bỏ bã, cho thai phụ uống. Hành có tác dụng hành khí, giúp tử cung bớt co thắt, giữ yên thai.

• Bài thuốc 3: Chữa mụn nhọt (khi chưa vỡ)

Thành phần: Hành tươi, mật ong.

Cách dùng & liều lượng: Hành tươi giã nát, trộn với mật ong đắp lên mụn. (Lưu ý: Nếu mụn đã vỡ ngòi thì dùng giấm rửa, không đắp hành nữa).

5. Lưu ý an toàn

• Mồ hôi: Người bị chứng "tự hãn" (tự nhiên ra mồ hôi nhiều dù không nóng, không vận động) không nên dùng nhiều hành vì hành có tính làm ra mồ hôi, sẽ làm mất nước thêm.

• Mùi cơ thể: Ăn quá nhiều hành có thể làm tăng mùi cơ thể do quá trình bài tiết các hợp chất lưu huỳnh qua tuyến mồ hôi.