CỎ MẦN TRẦU

CỎ MẦN TRẦU (THANH TÂM THẢO) – "KHẮC TINH" HUYẾT ÁP CAO & BÍ QUYẾT TÓC ĐẸP

Cỏ mần trầu mọc hoang ở khắp các bờ bụi, nhưng ít ai biết nó được người xưa gọi là "Thanh tâm thảo" (cỏ làm mát tim). Đây là vị thuốc nam số 1 để ổn định huyết áp cho người nghèo và là bí quyết gội đầu cho mái tóc đen dài óng ả.

1. Hồ sơ dược liệu (theo GS. Đỗ Tất Lợi)

• Tên khoa học: Eleusine indica (L.) Gaertn.

• Tên gọi khác: Cỏ vườn trầu, Thanh tâm thảo.

• Tính vị: Vị ngọt, hơi đắng, tính bình (mát).

• Công dụng truyền thống: Chuyên làm mát cơ thể (thanh nhiệt), làm ra mồ hôi, hạ sốt. Đặc biệt nổi tiếng với công dụng hạ huyết áp và làm mượt tóc, ngăn rụng tóc.

2. Bí mật hoạt chất: Beta-sitosterol & Flavonoid

• Hoạt chất chính: Beta-sitosterol (trong rễ và lá), Flavonoid (Vitexin), Palmitoyl-beta-glucozit.

• Cơ chế tác động:

  • Hạ huyết áp: Các hợp chất trong mần trầu giúp giãn mạch ngoại vi và ức chế men chuyển Angiotensin (ACE) – một cơ chế tương tự thuốc hạ áp tây y, giúp máu lưu thông dễ dàng hơn.

  • Mượt tóc: Beta-sitosterol là chất chống viêm và ức chế hormone DHT (nguyên nhân gây rụng tóc hói đầu), giúp nang tóc chắc khỏe.

• Lưu ý chế biến: Để hạ áp, dân gian thường dùng cả cây tươi (bỏ rễ) giã nát uống nước cốt. Để gội đầu, nấu cả cây với vỏ bưởi, hương nhu.

3. Đối chiếu: Nam dược & khoa học hiện đại (Evidence-Based)

A. Hạ huyết áp (Antihypertensive)

• Cơ chế: Nghiên cứu thực nghiệm trên chuột bị gây tăng huyết áp cho thấy chiết xuất Eleusine indica làm giảm đáng kể huyết áp tâm thu và tâm trương. Cơ chế liên quan đến việc điều hòa nồng độ NO (Nitric Oxide) giúp giãn mạch và bảo vệ chức năng thận.

• Nguồn minh chứng:
  👉 [Điều tra hóa thực vật và hoạt tính hạ huyết áp in-vivo của Eleusine indica] (https://www.semanticscholar.org/paper/Phytochemical-Investigation-of-Eleusine-Indica-for-Desai-Patil/60dfb09593dcd8e406f401b8689dbe70d3d35039)

B. Kháng viêm, Kích thích mọc tóc (Anti-inflammatory & Hair growth)

• Cơ chế: Các hoạt chất trong mần trầu ức chế các cytokine gây viêm (như TNF-alpha), giúp làm dịu da đầu, giảm gàu và viêm chân tóc. Khả năng chống oxy hóa giúp bảo vệ nang tóc khỏi lão hóa sớm.

• Nguồn minh chứng:
  👉 [Đánh giá tiềm năng chống viêm và giảm đau của Eleusine indica] (https://phytopharmajournal.com/assets/pdf_files/Vol3_Issue2_09.pdf)

4. Bài thuốc tham khảo

(Dựa trên dữ liệu nguyên bản của GS. Đỗ Tất Lợi)

• Bài thuốc 1: Chữa cao huyết áp (Bài thuốc kinh điển)

  • Thành phần: Cỏ mần trầu tươi 50g (bỏ rễ).

  • Cách dùng & liều lượng: Rửa sạch, cắt nhỏ, giã nát. Thêm 1 bát nước sôi để nguội, khuấy đều rồi vắt lấy nước cốt. Có thể thêm chút đường cho dễ uống. Uống 2 lần/ngày (sáng, chiều). Dùng kiên trì sẽ thấy huyết áp ổn định.

• Bài thuốc 2: Chữa sốt cao, mê sảng, không ra mồ hôi

  • Thành phần: Cỏ mần trầu khô 20g.

  • Cách dùng & liều lượng: Sắc với 400ml nước còn 100ml, uống trong ngày.

• Bài thuốc 3: Ngăn rụng tóc, mượt tóc

  • Thành phần: Cỏ mần trầu, vỏ bưởi, hương nhu.

  • Cách dùng & liều lượng: Nấu nước gội đầu. Mần trầu giúp tóc trơn mượt và sạch gàu rất hiệu quả.

5. Lưu ý an toàn

• Thuốc diệt cỏ: Cỏ mần trầu mọc hoang rất nhiều ven đường, bờ ruộng. Cần hết sức chú ý nguồn gốc sạch, tránh hái phải cỏ ở vùng bị phun thuốc trừ sâu/diệt cỏ.