QUẢ DỨA

DỨA (THƠM) – "VUA" ENZYME TIÊU HÓA & TAN SỎI THẬN

Miền Nam gọi là Thơm/Khóm, miền Bắc gọi là Dứa. Đây là loại quả duy nhất chứa Bromelain - một loại enzyme mạnh đến mức có thể làm tan biến dấu vân tay của công nhân chế biến nếu không đeo găng tay. Chính sức mạnh này giúp nó tiêu hủy sỏi thận và cục máu đông.

1. Hồ sơ dược liệu (theo GS. Đỗ Tất Lợi)

• Tên khoa học: Ananas sativa (hoặc Ananas comosus).

• Tên gọi khác: Thơm, Khóm.

• Tính vị: Vị ngọt, chua, tính bình.

• Công dụng truyền thống: Giải khát, sinh tân dịch (tạo nước bọt), tiêu thực (giúp tiêu hóa thịt cá). Đặc biệt kinh nghiệm dân gian dùng dứa nướng để chữa sỏi thận và làm nhuận tràng tẩy ruột.

2. Bí mật hoạt chất: Bromelain - "Siêu nhân" phân hủy

• Hoạt chất chính: Bromelain (tập trung nhiều nhất ở lõi dứa), Vitamin C, Mangan.

• Cơ chế tác động:

  • Tiêu hóa: Bromelain phân cắt protein cực mạnh (mạnh hơn cả Papain của đu đủ), giúp tiêu hóa thịt cá, giảm gánh nặng cho dạ dày.

  • Chống viêm & Tan sỏi: Bromelain có đặc tính chống viêm, giảm phù nề và hỗ trợ làm mòn sỏi thận (loại sỏi canxi) nhờ tính axit và lợi tiểu.

• Lưu ý chế biến: Bromelain bị phân hủy ở nhiệt độ > 70°C. Vì vậy, để tiêu hóa tốt, nên ăn dứa tươi. Để trị sỏi thận, dân gian dùng cách nướng (nhiệt vừa phải) để cô đặc dịch quả.

3. Đối chiếu: Nam dược & khoa học hiện đại (Evidence-Based)

A. Tiêu hóa & Chống viêm (Anti-inflammatory)

• Cơ chế: Bromelain được chứng minh lâm sàng có hiệu quả trong việc giảm sưng đau sau phẫu thuật (như nhổ răng), viêm xoang và viêm khớp xương. Nó hoạt động bằng cách phân hủy Fibrin và ức chế con đường gây viêm.

• Nguồn minh chứng:
  👉 [Bromelain: Tổng quan về đặc tính và ứng dụng trị liệu] (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3529416/)

B. Tan sỏi thận, Lợi tiểu

• Cơ chế: Dịch ép dứa chứa Citrate và các axit hữu cơ giúp ngăn chặn sự kết tinh của Canxi Oxalate. Nghiên cứu trên chuột cho thấy nước dứa giúp giảm kích thước tinh thể sỏi thận.

• Nguồn minh chứng:
  👉 [Tác dụng điều trị của Ananas comosus (Dứa) đối với bệnh sỏi thận trên chuột] (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33895992/)

4. Bài thuốc tham khảo

(Dựa trên dữ liệu nguyên bản của GS. Đỗ Tất Lợi)

• Bài thuốc 1: Giúp tiêu hóa sau bữa ăn thịnh soạn

  • Thành phần: Dứa tươi (nên ăn cả phần lõi vì chứa nhiều Bromelain nhất).

  • Cách dùng & liều lượng: Ăn tráng miệng vài miếng dứa. Cảm giác đầy bụng, khó tiêu thịt sẽ biến mất nhanh chóng.

• Bài thuốc 2: Chữa sỏi thận (Kinh nghiệm dân gian)

  • Thành phần: Quả dứa, phèn chua (một ít).

  • Cách dùng & liều lượng: Khoét một lỗ trên quả dứa, nhét phèn chua vào. Nướng chín quả dứa trên than hoa cho xém vỏ. Ép lấy nước uống. (Lưu ý: Cần kiên trì và theo dõi kích thước sỏi qua siêu âm).

• Bài thuốc 3: Chữa sốt cao, say nắng

  • Thành phần: Nước ép dứa.

  • Cách dùng & liều lượng: Uống nước ép dứa tươi giúp bù điện giải và hạ nhiệt.

5. Lưu ý an toàn

• Dạ dày: Dứa chứa nhiều axit hữu cơ và Bromelain có thể làm "ăn mòn" niêm mạc dạ dày. Người bị đau dạ dày không nên ăn dứa lúc đói, và không nên ăn quá nhiều lõi dứa sống.

• Thai kỳ: Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu hạn chế ăn dứa (đặc biệt là lõi dứa và dứa xanh) vì Bromelain liều cao có thể gây mềm cổ tử cung và co bóp tử cung nhẹ.

• Dị ứng: Một số người bị dị ứng với dứa (ngứa lưỡi, nổi mề đay). Nếu thấy rát lưỡi, có thể chấm dứa với chút muối để giảm hoạt tính gây kích ứng của Bromelain.